Kostka 5x5x5 jest największą “klasyczną” kostką. Została skonstruowana w 1981 roku, tzn. około 25 lat przed powstaniem jej większej wersji - 6x6x6, której konstrukcja jest o wiele bardziej skomplikowana. Z tego względu różnica między popularnością kostki 5x5 i 6x6 jest ogromna. Warto wspomnieć o tym, że tzw. big cube’y, czyli 6x6x6 i 7x7x7 zostały dodane na zawody kilka lat po powstaniu World Cube Association, organizacji zatwierdzającej rekordy i publikującej regulamin zawodów speedcubingowych.

Kostka 5x5x5 jako rozszerzenie kostki 4x4x4

Zarówno kostka 4x4x4, jak i kostka rubika 5x5x5 układana się praktycznie tak samo. Oczywiście ułożenie większej z nich jest bardziej czasochłonne, a znalezienie rozwiązań niektórych sytuacji wymaga głębszego zastanowienia, ale po wymyśleniu sposobu ułożenia danych elementów okazuje się, że jest bardzo podobny do tego w 4x4. Obie kostki układa się redukcją - metodą polegającą na łączeniu pojedynczych centrów i krawędzi w taki sposób, żeby kostka rubika 5x5 przypominała klasyczną kostkę rubika 3x3x3. Po takiej “redukcji” 5x5 (ale też 4x4 i większe kostki) można układać wyłącznie zewnętrznymi ścianami - tak samo jak zwykłą 3x3. Między kostką 4x4 a 5x5 jest jeszcze jedna różnica - parity. Parity to sytuacja, która nie może wystąpić na 3x3, ale może na 4x4. Dlatego na kostce 4x4 czasem konieczne jest obrócenie 1 krawędzi lub zamiana 2 krawędzi.

Najtrudniejsza oficjalna konkurencja

5x5x5 można układać nie tylko standardowo - na czas bez żadnych utrudnień, ale też bez patrzenia. Pierwsze oficjalne zawody w tej konkurencji odbyły się podczas Mistrzostw Świata 2003, ale pierwsza osoba, która zakończyła próbę z sukcesem, zrobiła to dopiero rok później. Dokonał tego Stefan Pochmann. Od jego nazwiska pochodzi nazwa metody dla początkujących do układania kostki 3x3 - old Pochmann. Całe ułożenie zajęło ponad 2,5 godziny. Po kilkunastu latach poprawił się sprzęt, dzięki czemu kluczowe w układaniu bez patrzenia ruchy wewnętrznymi warstwami można wykonywać łatwiej i z mniejszym ryzykiem popełnienia błędu. Metody także ewoluowały - nie tylko metody układania kostki, ale też zapamiętywania układu elementów. Dzięki tym zmianom rekord świata poprawił się o kilkadziesiąt razy. Aktualne WR-y należą do Stanleya Chapela - 2:21,62 min w singlu i 2:27,63 min w średniej.

Kostka 5x5 układana “normalnie”

Jeżeli rekord świata w układaniu bez patrzenia (czyli w sumie czasu zapamiętywaniu i tzw. egzekucji) wynosi tylko około 2:20 min, to jaki jest rekord świata w układaniu z patrzeniem? W singlu: 34,92, w średniej: 39,65. Co ciekawe, różnice w rankingu średnich są ogromne. Tylko 15 osobom udało się ułożyć kostkę 5x5 szybciej niż w rekordowym czasie powiększonym o 10 sekund. Pierwszą setkę rankingu zamyka Amos Nordman (rekordzista Europy w megaminksie) z czasem o prawie 18 sekund gorszym od WR-a. Max Park na jakiś czas zdominował tę konkurencję, pokonując dawnego najlepszego zawodnika, Feliksa Zemdegsa, i oddalając się od niego o 2,5 sekundy. Jednak w tej konkurencji ponownie można obserwować rywalizację na szczycie rankingu, ponieważ Tymon Kolasiński jako drugi speedcuber w historii uzyskał średni wynik lepszy niż 40 sekund. Traci do rekordu już tylko 0,14 s.